عنوان  :  شهادت علي بن امام محمّد باقر (ع)
تاریخ  :  1387/07/11
كلمات كليدي  :  سلطان علي، مشهد اردهال، باركرسب، جعفريه
نوع مقاله : پژوهشي
موضوع مقاله : تاريخ اسلام
نویسنده :  محمدرضا رستمي زاده

      نفوذ اسلام و تشيع در ايران مديون تلاشها و از خودگذشتگيهاي امامان و امامزادگان و ياران ايشان مي‌باشد كه با جان فشاني و كوششهاي طاقت فرسای خویش توانستند بذر اسلام ناب و اصيل را در اين آب و خاك كاشته و با قطرات خون خود آن را آبياري كنند تا اسلام به بار نشسته و ثمر دهد و حق و عدالت و بندگي در جوامع بشري رشد کرده بشريت به سوي كمال و توحيد ناب در حركت باشد. قبل از ورود مبارك و با ميمنت حضرت علي بن موسي الرضا (ع) به خاك ايران افرادي چند از امامزادگان، اين آب و خاك را به قدوم خود متبرك كرده و اين مرز و بوم را براي رشد تشيع بارور كردند. يكي از اين افراد طبق نقلي علي بن محمد باقر (ع) مي‌باشد كه معروف به سلطانعلي است و كنيز آن حضرت ابوالحسن ملقب به طاهر و فرزند بلافصل امام پنجم حضرت امام محمد باقر (ع) مي‌باشد که گويا طبق آنچه كه مشهور شده در مشهد اردهال[1] مدفون است.

      از تاريخ ولادت اين امامزاده سندي در دست نيست، ولي طبق نقلي در 27 جمادي الثاني سال 106 هـ به شهادت رسيده‌اند.[2] جناب "سلطان علي" طبق نقل شيخ مفيد و طبرسي دو خواهر تني به نامهاي زينب و ام سلمه داشته‌اند و از مادري كه ام ولد بود، متولد شدند و ايشان برادر ناتني حضرت امام صادق (ع) مي‌باشند.

محل دفن:

      در محل دفن ايشان اختلاف آرائي وجود دارد. عده‌اي محل دفن ايشان را در مشهد اردهال (مشهد قالي) در 40 كيلومتري غرب كاشان و در مسير كاشان - نراق مي‌دانند.

     ولي مرحوم آقا شيخ عباس قمي (ره) در منتهي الامال نقل كرده است كه: "تاج الدين ابن زهره حسيني" در «غاية الاختصار في اخبار البيوتات العلوية» گفته كه قبر علي پسر امام محمد باقر (ع) در بغداد در محلّۀ جعفريه در ظاهر سور[3] بغداد واقع است. "محب الدين بن نجّار مورخ" در تاريخ خود گفته مشهد طاهر (علي بن امام محمد باقر (ع))در جعفريه است. و گفته آن قريه‌ايست از اعمال خالص نزديك بغداد كه در آن قبري قديمي پيدا شد و بر ان سنگي بود كه بر آن نوشته شده بود:

     «بسم‌الله الرحمن الرحيم هذا ضریح الطّاهِرِ عليّ بنِ محمّدِ بن علي بن الحسين بن علي بن ابيطالب (علیهم السلام)» و بقيّه سنگ از آن جدا شده بود. پس بنا كردند بر آن قبّه‌اي از خشت... و اين محل يكي از مشاهد و مزارات گشت. تاج‌الدين گفته كه آن مشهد در زمان ما مجهول و خرابست و جماعتي از فقرا در آنجا منزل دارند. ولي آقا شيخ عباس قمي در ادامه مي‌نويسد كه آنچه مشهور است در زمان ما قبر "علي بن محمد الباقر (ع)" در ناحيه كاشان در مشهد اردهال است و معروفست به شاهزاده سلطانعلي و (ظاهراً) وجود اين امامزاده را در آنجا تأييد مي‌كند. البته در بحرالانساب[4] چنین آمده است كه: «علي بن محمدٍ الباقر (ع)... دُفِنَ في ناحيةِ كاشان بِقَرْيةٍ يُقالُ لَها باركرسب في مَشهَدٍ» و همچنين از ميرزا عبدالله ملقب به افندی در رياض العلماء [5] نيز نقل شده كه فرمود: قبر علي بن محمد الباقر (ع) در حوالي بلده كاشان است.

اولاد:

     حضرت سلطان علي بن محمد الباقر (ع) بنابر آنچه در كتب انساب و تراجم [6] آمده است، دختري به نام فاطمه داشته‌اند كه ايشان را به موسي بن جعفر (فرزند برادرشان) تزويج كرده‌اند. و همچنين ميرزا عبدالله افندي صاحب رياض العلماء گويد در اصفهان نزديك مسجد شاه بقعه مزاريست كه به نام "احمد بن علي بن امام محمد باقر (ع)" است و سنگي در آنجا به خطّ كوفي است که بر آن نوشته است: بسم‌الله الرحمن الرحيم كل نفسٍ بما كسبت رَهينه. هذا قبر احمد بن علي بن محمد الباقر (ع) و تجاوَزْ عن سَيّئاتِهِ وَ الْحَقَهُ بالصالحين.

نقد و بررسي:

     با بررسي در كتب متقدم و متأخر تناقض زيادي، هم در محل دفن و هم در مورد جريان داستان شهادت اين سلاله پيغمبر (ص) ديده مي‌شود.

     اوّلاً: در كتب قرن 8 [7] و قبل از آن مثل تاريخ محب الدين بن نجّار، محل دفن سلطان علي‌بن محمد الباقر (ع) در منطقه جعفريه بغداد ذكر شده است. و قبل از آن مطلبي در اين باب در كتب ديگر نيامده است.

     در كتب قرن 9 و 12 مثل بحرالانساب ابن عنبه و رياض العلماء افندي، محل دفن اين امامزاده در منطقه باركرسب و بلده كاشان ذكر شده است.

كه اين تأخر خود حكايت از عدم قطعيت محل دفن اين امامزاده در مشهد اردهال كاشان مي‌كند. هر چند نسب شناس بزرگ حضرت آية‌الله مرعشي نجفي[8] بر زيارت اين امامزاده در مشهد اردهال سفارش كرده‌اند، ولي مدرك و سندي كه دالّ بر محل دفن ايشان در اين منطقه باشد، ارائه نكرده‌اند.

     ثانياً: داستان شهادت "سلطان علي" در هيچ يك از كتب دست اوّل ديده نمي‌شود و گويا اين يك داستان خيالي و افسانه‌اي بيش نمي‌باشد. چرا كه بر هيچ سند و اصلي استوار نمي‌باشد و كتبي كه در اين باب نوشته شده است هيچ منبع و سندي، صحيح و درست ارائه نداده‌اند. پس نمي‌توان به نقل عامه مردم استناد كرد و جريان شهادت ايشان را مانند حضرت سيد‌الشهداء (ع) دانست.[9]

     پس آنچه مسلم است آن است كه وظيفه شيعيان زيارت اين امام زاده محترم در هر دو محل مي‌باشد كه اميد است مقبول حضرت احديت واقع شود.

[1] . كلمه اردهال از دو كلمه «اردَ» و «هال» به معناي سرزمين مقدس تشكيل شده است در اين مسير شهرهاي نياسر و نشلج واقع شده است. نامهاي قديمي مشهد اردهال عبارتند از: باركرسف، باركرس، باركرز، باركرسب، باريكرس.

خوانساري در روضات الجنات و قاضي نورالله در مجالس المؤمنين و بحرالعلوم در تحفة العالم ج 2 و شيخ عبدالجليل قزويني رازي در كتاب الردّ علي النقض نقل كرده‌اند كه علي بن امام محمد باقر (ع) در ناحيه كاشان در روستائي به نام باركرسب در آرامگاهي آباد مدفون است. هر چند حاج شيخ عباس قمي در منتهي الآمال اين مسئله را شهرت مي‌نامند. نگاهي به مشهد اردهال، روابط عمومي آستان مقدس مشهد اردهال.

[2] . نگاهي به مشهد اردهال، روابط عمومي آستان مقدس مشهد اردهال.

[3]  . سور: نرده و حصار، ديوار دورشهر.

[4] . السيد النسابه جمال الدين المعروف بابن عنبه، بحرالانساب، سنه 828،ص 102.

[5] . رياض العلماء، افندي، مطبعة الخيام – قم 1401 هـ. ق، ص 216.

[6] . تاج الدين زهره حسيني، غاية الاختصار، منشورات المطبعه الحيدريه و مكتبتها في النجف الاشرف، 1382 هـ. ق ، ص 102.

[7] . همان ، ص 102.

[8] . اعلاميه آيت الله مرعشي در سال 1341.

[9] . محسني؛ سيد علي، نور باقر، انتشارات مشهور، 1383، چاپ اول.

 مراسم عزاداري امامزاده علي‌بن محمدباقر(ع) در مشهد اردهال برگزار مي‌شود

خبرگزاري فارس: روز سه‌شنبه 11 تير 87 با حضور اقشار مختلف مردم به ويژه خانواده معظم شهداء و مسئولين شهرستان مراسم قالي‌شويان مشهد اردهال برگزار مي‌شود.

به گزارش خبرنگار فارس مشهد اردهال روستايي در 40 كيلومتري غرب كاشان در ايران است. اين روستا در ميان افراد محلي به مشهد قالي نيز مشهور است. كلمه اردهال از دو كلمه «اژد» و «هال» به معناي سرزمين مقدس تشكيل شده است در اين محل بناي امامزاده سلطان علي ابن امام محمد باقر (ع) قرار دارد كه قدمت آن به سده ششم هجري مي‌رسد. 27 جمادي‌الثاني سالروز شهادت امام زاده عظيم‌الشان حضرت علي بن امام محمد باقر(ع) مي‌باشد. ايشان در سال 113هـ ق از طرف امام محمد باقر (ع) به ناحيه كاشان و اردهال براي تبليغ دين اسلام عازم شدند و مدت سه سال در اين منطقه حضور داشتند. در سال 116 هـ ق اين امام‌زاده در جنگي نابرابر با دشمنان اسلام در روستاي مشهد اردهال به شهادت رسيدند. به همين مناسبت همه ساله در روز 27 جمادي‌الثاني از ساعت 10 الي 13«سالروز شهادت آن حضرت» و همچنين «يادواره 120 شهيد منطقه اردهال» را طي مراسمي گرامي مي‌دارند. مراسم امسال نيز در روز سه شنبه 11 تير 87 با حضور اقشار مختلف مردم به ويژه خانواده معظم شهداء و مسئولين شهرستان‌هاي مجاور به خصوص كاشان و دليجان در مشهد اردهال برگزار مي‌گردد. در اين مراسم ضمن مداحي، عزاداري و سخنراني، ياد شهداي دفاع مقدس و انقلاب اسلامي نيز گرامي داشته مي‌شود. اين مراسم توسط خانواده معظم شهداء و ايثارگران منطقه برگزار مي‌شود.

روز بزرگداشت شيخ صدوق

يکي از بزرگترين مرزبانان حماسه جاويد و خدمتگزاران مکتب اهل بيت (ع) و از شاخص ترين دانشمندان جهان اسلام که عمر خود را در راه خدمت به فقه و حديث شيعه و پاسداري از فرهنگ مهدويت صرف کرد .

ابوجعفر محمدبن علي بن بابويه قمي ملقب به  ( شيخ صدوق ) است که صف اول محدثين و علماي اثناعشر جاي دارد و به عنوان يکي از ارکان فقه شيعه به شمار مي رود.پس از گذشت 10 قرن از وفات اين محدث بزرگ شيخ صدوق، برکات آثار و خدماتش باعث شده تا 15 ارديبهشت را به عنوان روز بزرگداشت شيخ صدوق نامگذاري کنند.

زندگينامه شيخ صدوق

محمدبن علي بن حسين بن بابويه قمي مشهور به( شيخ صدوق ) در سالهاي 306 يا 307 هجري قمري در خاندان علم و تقوي در شهر مذهبي قم ديده به جهان گشود. پدر بزرگوار شيخ صدوق ،علي بن حسين بن موسي بن بابويه از علما و فقهاي بزرگ زمان خود بود.گرچه در آن روزگار، عالمان و محدثان بسياري در قم مي زيسته اند ولي پرچم هدايت و مرجعيت بر دوش اين عالم عابد و محدث زاهد يعني علي بن بابويه (پدر شيخ صدوق ) بوده است .

پدر شیخ صدوق دکه اي کوچک در بازار قم داشت و از طريق کسب و کار و در نهايت زهد و عفاف، امرار معاش مي نمود و در ساعاتي ديگر از روز در منزل خود به تدريس و تبليغ احکام و نقل روايات مي پرداخت .

جلالت شان و منزلت اين عالم رباني تا بدان پايه رسيد که امام حسن عسگري (ع) طي نامه اي، او را با لقب(شيخ ) ، (فقيه ) ،(معتمد) مورد خطاب قرار داده و توفيقات او را براي کسب رضاي پروردگار درخواست کرد.شيخ صدوق روزگار طفوليت و سنين جواني را در دامان علم و فضيلت و تقواي خانوادگي اش سپري کرد و تحت تعليم و تربيت پدر قرار گرفت، به گونه اي که به لحاظ تيزهوشي و حافظه فوق العاده قوي در مدتي کوتاه به قله هاي بلندي از کمالات انساني دست يافت و توانست در کمتر از بيست سالگي، هزاران حديث با سلسله سند آنها را حفظ نمايد و از همه مهمتر به آنها عمل نمايد.

يکي از حوادث مهم دوران زندگي شيخ صدوق، روي کارآمدن سلسله ايراني نژاد و شيعه مذهب (آل بويه) بود که بر بخش بزرگي از ايران، عراق و جزيره العرب تا مرزهاي شمالي شام فرمان مي راندند. وي در اين هنگام از قم به ري آمده و به درخواست " رکن الدوله ديلمي " در آنجا رحل اقامت گزيد. به نظر مي رسد علت اصلي اين دعوت و عزيمت، خلايي بوده که پس از هجرت شيخ کليني از ري به بغداد و سپس رحلت او پيش آمده بود و در حقيقت، وجود شيخ صدوق در ري مي توانست منشا برکات فراوان باشد.

آثار علمي شيخ صدوق

عصر شيخ صدوق را بايد " عصر احيا تنقيح حديث " ناميد زيرا پس از رحلت پيامبر اسلام، بازار جعل حديث رونق گرفت و کارخانه حديث سازي خلفا بکار افتاد و کساني پيدا شدند که بطور حرفه اي، احاديثي را جعل و به پيامبر و ائمه نسبت مي دادند.

از اين رو محدث بزرگوار (کليني ) که از (کلين) به (ري) هجرت کرده بود، در آنجا کتاب شريف کافي - اولين کتاب از مجموعه چهارگانه کتب روايي و حديثي شيعه - را نگاشت و حرکت علمي جديدي را در مکتب حديث نگاري اهل بيت عليهم السلام بنيانگذاري نمود که پس از او، " شيخ صدوق " بناي مستحکم ضبط و نشر حديث را بر آن بنياد نهاد.شيخ صدوق در راه جمع آوري احاديث، از بلخ تا بخارا، از کوفه تا بغداد، از مشهد تا نيشابور، و از آنجا تا مکه و مدينه سفر کرد و مشکلات فراواني را به جان خريد و با کوله باري از احاديث پيامبر و اهل بيت(ع)به ري بازگشت .

تاليفات شيخ صدوق:

1- من لا يحضره الفقيه  2- کمال الدين و اتمام النعمه 3- کتاب امالي 4- کتاب صفات شيعه 5- کتاب عيون الاخبار امام رضا عليه السلام 6- کتاب مصادقه الاخوان 7- کتاب خصال 8- کتاب علل الشرايع 9- کتاب توحيد 10- کتاب اثبات ولايت علي عليه السلام 11- کتاب معرفت 12- کتاب مدينه العلم 13-کتاب مقنع در فقه 14- کتاب معاني الاخبار 15- کتاب مشيخته الفقيه 16- کتاب عيون الاخبار

شيخ ابو جعفر محمد بن بابويه قمي معروف به شيخ صدوق پس از هفتاد و چند سال زندگاني پرافتخار و انجام مسافرتهاي طولاني و تصنيف 300 جلد کتاب با ارزش، سرانجام در سال 381 ه. ق، در شهر ري چشم از جهان فرو بست و آرامگاهش امروز در شهر ري به نام ابن بابويه مشهور و موردتوجه شيعيان است.

منبع:ebtekarnews

اسرار نام ‌هاي حضرت فاطمه (سلام الله علیها)

حضرت امام صادق (ع) فرمود: فاطمه نزد خداي تعالي 9 اسم دارد: فاطمه، صديقه، مباركه، طاهره، زكيه، راضيه، مرضيه، محدثه و زهرا.